Hoe diervriendelijk zijn eieren?

Wat vindt de kip ervan?

Kippen zijn slimme dieren, slimmer dan een hond en beschikken over meer zelfbeheersing dan kinderen van vijf jaar. Ze kunnen zelfs rekensommen maken en ca. 200 groepsgenoten onderscheiden. Kippen communiceren met hun groepsgenoten met meer dan 30 verschillende kippenwoorden.

Daarnaast zien kippen infraroodlicht en hebben een soort ‘intern kompas’ dat gebruik maakt van het aardmagnetisch veld. Hierdoor weten ze precies waar ze zich bevinden.

Deze slimme kippen leggen jaarlijks in Nederland ruim 10 miljard kippeneieren.

Gemiddeld eten we per persoon zo’n 195 eieren per jaar.

Driekwart daarvan eten we gebakken of gekookt. De rest, voornamelijk kooi-eieren, is verwerkt in mayo, eiersalade, koek en gebak enzovoort.

Legbatterij-eieren -> verrijkte kooien
Alhoewel ze hier en daar nog wel eens te koop zijn, zijn deze eieren verboden in de EU. Veel bedrijven hebben hun stallen omgebouwd tot vergelijkbare ‘verrijkte kooien’. De kippen staan op gaas of harde ondergrond. Deze eieren worden vooral verwerkt in bijvoorbeeld in mayonaise of koekjes. Op deze eieren staat de code 3.

Scharreleieren
Scharrelkippen zijn gedoemd hun leven binnen te ‘scharrelen’. Tussen aanhalingstekens, want scharrelen is best lastig met 9 andere kippen per vierkante meter in dichte stallen. Minimaal 1/3 van de grondoppervlakte is dicht (geen rooster) en de grond is bedekt met strooisel. De kippen krijgen GMO voer, bestrijdingsmiddelen en antibiotica’s. Code 2 op de eierschaal.

Vrije-uitloophennen
Het klinkt ook weer prachtig: vrije uitloop. Net als de scharrelkip met 9 kippen per m2 binnen, maar kunnen naar buiten op zo’n vier m2 ruimte per kip als de boer ze naar buiten laat. Op deze eieren staat de code 1.

Biologische eieren
In deze binnenruimte zijn er 6 leghennen per m2 en de legruimtes zijn groter. Ze kunnen naar buiten wanneer ze willen op 4 m2 grond per dier. Verder krijgen ze biologisch voer en ook de omgeving waarbij dus geen gebruik is gemaakt van GMO noch van chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Code 0 op de eierschaal.

Kannibalisme is niet natuurlijk
Kippen pikken elkaar niet ‘van nature’ zoals vaak wordt beweerd en het is ook geen vorm van agressie.

Sommige rassen pikken waarschijnlijk sneller dan anderen en genetische aanleg speelt vermoedelijk ook mee, net als de hoeveelheid stresshormoon.

Verenpikken
Kippen pikken elkaar alleen in gevangenschap, zelfs als ze meer ruimte hebben zoals bij biologische kippenboeren. Dit wordt ‘verenpikken’ genoemd.

Pikorde
Het verenpikken is iets heel anders dan de ‘pikorde’ waarbij de kippen onderling bepalen wie de baas is. Dat is natuurlijk gedrag en leidt niet tot kannibalisme.

Gedragsstoornis verenpikken is veroorzaakt door de mens
Bij het fokken van kippen voor productie is vooral de agressieve, minder stressgevoelige kip gefokt (laag 5-HTP serotonine). Dit lage gehalte serotonine zorgt voor impulsieve gedragsstoornissen zoals verenpikken.

Verenpikken is een gestoorde vorm van scharrel-gedrag. In de natuur zouden kippen de hele dag bezig zijn hun eten bij elkaar te scharrelen. Omdat ze dat nu niet hoeven te doen, ‘vervelen’ ze zich.

Bovendien leren de kuikens niet meer van volwassen kippen hóe ze moeten scharrelen. Terwijl hun natuurlijk gedrag ze nog wel verteld dát ze moeten scharrelen. En dat doen ze dus maar in hun buurvrouw.

Kannibalisme wordt pijnlijk bestreden

Officieel is het afknippen (of snavelbehandelen) van de snavel waarbij ongeveer tweederde tot driekwart van de snavel wordt verwijderd niet toegestaan. Maar er geldt nog steeds een ontheffing voor kuikens van tien dagen of jonger. Bij het snavelkappen wordt ‘alleen’ de snavelpunt afgeknipt, dit gebeurt vanaf 6 weken.

Je zou denken dat een kippensnavel zo gevoelloos is als je nagel, maar een kippensnavel zit vol zenuwen en is daarom erg gevoelig. Voor een kip is de snavel bovendien erg belangrijk. Natuurlijk om te eten en drinken, maar ook om haar verenkleed netjes te houden en om een legnest te bouwen.

Ook het vriendelijk klinkende ’toucheren’, het bijslijpen van de snavelpunt, is een pijnlijke en stressvolle behandeling.

Bij batterijkippen en scharrelkippen gebeurd dit nog, zonder verdoving. Vanaf 2018 mogen ook deze dieren niet meer getoucheerd worden.

Overbodig bijproduct: haantjes
Uit 50% van de bebroedde eieren die uitkomen worden haantjes geboren.

Omdat er na de tweede wereldoorlog vanuit het rijk werd gestimuleerd dat er op grote schaal goedkoop voedsel geproduceerd moest worden, zijn er kippenrassen gefokt die veel eieren kunnen leggen en een ander ras dat snel veel vlees ontwikkeld.

De vleesproductie hennen en hanen worden beide gegeten. Voor de legkippen geldt iets anders. Jaarlijks worden er miljoenen hanen-kuikentjes geshredderd alsof ze van hout zijn. Versnipperd, vergast of verdronken op de dag dat ze uit hun ei kruipen. Omdat ze geen eieren leggen en weinig vlees hebben zijn ze commercieel nutteloos.

De hen heeft het niet veel beter
Normaal gesproken, afhankelijk van ras, wordt een kip gemiddeld genomen zo’n 10 jaar oud.
Biologische leghennen worden al na ca. 14 maanden geslacht, omdat ze daarna te duur worden. Ze eten dan meer en leggen minder eieren.

Elke dag worden tienduizenden hanen-kuikens gedood om de voorraad leghennen die onze eieren produceren, te vervangen.

Gemalen eendagskuikens verpakt in een gelabelde worst

Biologisch gehouden kippen
Biologische kippen hebben de meeste ruimte en zijn dus zéker te prefereren. Toch sterft iets meer dan 1 van de 10 biologische hennen binnen 1 legseizoen door kannibalistische soortgenoten.

Kippen zijn van nature bosvogels. Ze schuilen onder bomen of struiken, waar roofdieren ze niet kunnen zien.
Helaas bestaan veel (biologische) kippenuitlopen in Nederland uit gras of zand.

Overigens is ook voor biologisch gehouden kippen ontheffing mogelijk om te toucheren.

Bekijk hier hoe slim kippen zijn ❯

Demeter kippen
Als je zelf geen kippen kunt houden en toch eieren wilt eten, kun je kiezen voor Demeter eieren.
Binnen 5 kippen per m2 en lopen er ook hanen rond.

Alhoewel net als bij de andere, ook bij Demeter de meeste haantjes vroegtijdig worden gedood, zijn dit volgens mij de meest dier- en milieuvriendelijke eieren. Deze biodynamische kippenboeren werken volgens de biodynamische landbouwmethode. Er is veel aandacht voor het sluiten van kringlopen. Zo moet de helft van het voer van het bedrijf zelf komen.

Overigens is Demeter gestart om de eerste 1000 haantjes diervriendelijk af te mesten en gaat de Lidl nu hanenvlees verkopen.

Omdat voor zowel biologische als voor biodynamische eieren ‘0’ het ‘ei cijfer’ is, staat het woord ‘Demeter’ op de eieren ter controle. De rest van het nummer verwijst naar één van de aangesloten kippenboerderijen, zodat je kunt zien waar het ei vandaan komt.